Zen en Zazen

Zenmeditatie draait om aandacht. Aandachtig zijn voor wat zich nu aandient. Alles wat zich aandient, is welkom.

Zazen is steeds opnieuw een stap naar achteren doen, zodat de werkelijkheid zich kan presenteren. Zazen is als het openzetten van de ramen, frisse lucht stroomt het huis binnen. Zazen is te zijn met zoals het is. De kunst is de geest te laten doen wat zij kennelijk doen wil. Soms is de geest met werken bezig, of met familie, of met het haperende lichaam. Soms is er geen touw aan vast te knopen. Regelmatig doet de geest moeite de realiteit aan te passen aan mijn wil. Aandachtig zijn voor al deze bewegingen zonder in te grijpen, is zazen. De stap naar achteren zetten is als wachten, op niets in het bijzonder. Totdat de gong zegt dat het tijd is. En dan zetten we een stap naar voren, we gaan ons leven weer in.

Wat is zen?

Zenmeditatie draait om aandacht. Aandacht hebben voor wat je nu doet. Maar ook aandacht hebben voor wat zich nu aandient. Prettige en minder prettige zaken zijn welkom. De meditatie in zen wordt ook wel zazen genoemd: zitten in aandacht. Zazen is een oefening in te zijn, met alles wat er op dit moment speelt, aan gedachten en gevoelens die opkomen, met ons lichaam. Zazen is een inspanning van een aandachtig lichaam, waarin de geest kan doen wat zij kennelijk wil doen. En zo zittend zijn we ontspannen, wakker en vrij, om er te zijn, om niet iets te doen. Om te zien wat er gaande is.

Wanneer zazen onderdeel van je leven is geworden, raak je aandachtiger. Zazen bedekt alle aspecten van je leven. Je kunt gevoeliger worden de ‘hoofdconstructies’ te zien waarmee je de realiteit naar je hand zet. Zazen is een stap naar achter zetten. Het is een houding van nieuwsgierigheid, vragen stellen en niet-weten. Van welkom heten in plaats van regisseren en controle houden. En dat is hoe zazen in je leven vervlochten raakt.

Zazen integreren in je dagelijks leven betekent zo vaak als mogelijk zazen doen. Wat er verandert aan je leven als je zazen doet? Je zult het zelf moeten willen uitvinden. De uitvinder van zazen, de boeddha, heeft het vaak gezegd: ervaar het zelf. Onderzoek het zelf. Voor mij geldt dat zazen en het dagelijks leven identiek zijn, dat zazen alles in mijn leven bedekt en dat ik steeds opnieuw wil gaan zitten in aandacht. Zonder een idee van wat het resultaat van zazen zou moeten zijn. Ik zit gewoon, dag in, dag uit.

Wonen in de rustige stilte van het niet-doen

Nico Tydeman