Xin Xin Ming – Zonder zorgen in de wereld staan

Ons zonder zorgen te begeven in de wereld. Zonder zorgen, met ontspanning en met een zekere subtiel opgeruimd gemoed doen wat we kennelijk moeten doen. Zonder gemak of moeite. Sengcan eindigt dit fragment met het je begeven in de wereld, hij begint het fragment met de constatering dat de tao weids is. De tao, of boeddhanatuur, of de natuur, of het ene, of de kosmos, ongeacht hoe je dit noemt, is zo weids, alomvattend, autonoom dat we ons geen zorgen hoeven maken. Minder zorgen is een proces in de beoefening dat los van in mij verloopt. Is niet afdwingbaar.

Je zonder zorgen begeven in de wereld, betekent ook goed voor je zorgen zorgen. Een leven waarin zorgen geëlimineerd zijn, bestaat niet. Wat wel bestaat is zorgelozer ten opzichte je zorgen staan. Zorgen zijn niet anders dan gedachten. Moeilijker terzijde te schuiven, met emoties omgeven: het zijn verhalen van zaken die gebeurd zijn of nog moeten gaan gebeuren. Zorgeloos zijn te midden van je zorgen, of sterker uitgedrukt, je zorgen verzorgen of misschien zelfs koesteren, is de richting die ik in het lied van het vertrouwen in het hart lees.

Zorgen zijn dus die gedachten waarin we vrezen geen controle te hebben over de uitkomst. Want we zijn bezorgd dat de uitkomsten negatief zullen zijn. Sengcan lijkt te willen zeggen: als je nu weet dat de werkelijkheid weids is, zo groot dat je het niet kunt bevatten, dat elk moment door ontelbare factoren gezamenlijk ontstaat, dat alles veranderlijk is (ook je zorgen!) en dat we niet de mate van maakbaarheid zullen bereiken die we ons wensen, moet er toch toe leiden dat we gaan leven in plaats van ons zorgen te maken. Onze zorgen zijn ook ons leven, grijpen en redeneren helpen niet. En, belangrijk, er is een goed moment voor alles. De momenten die ontstaan zien voor wat ze waard zijn, vertrouwen op de ingevingen die ik doorkrijg (zijn niet van mij) en dan handelen zonder angst het fout te doen, of om het goed te doen.

Hoe kan dit er in de praktijk uitzien. Dit wordt duidelijk gemaakt door een verhaal in de Chinese zentraditie. Van zenmeester Ryokan wordt verteld dat er een inbreker in zijn hutje binnendrong en ontdekte dat er niets te stelen was. Ryokan trof hem aan in zijn hutje en zei: oh wat vervelend dat u van zover gekomen bent, en dat u met lege handen naar huis zou moeten. Pak maar wat u nodig hebt. Daarop pakte de dief de kleren van Ryokan en verdween in de duisternis. Dat idee, de tao is weids. Wat kan mij gebeuren, anders dan dat ik ouder word, ziek word, zal sterven en ondertussen in een prachtige en verschrikkelijke wonderbaarlijke wereld woon.

Zonder al teveel stelligheden (meningen), de juiste timing (te snel of te traag) en zonder teveel controle (grijpen) te wensen, is er meer ruimte opnieuw te zien, te wachten en te vragen. Reflecteren in plaats van forceren. Gebruik maken van de bestaande beweging in plaats van sleuren.

Van een verdwaalde grijpende geest naar een heldere geest, hoe doe je dat? Dat doe je niet, anders dan te beoefenen. Dat weten we in feite al. De beweging is een stap terug te doen, te observeren, zo passief te zijn als nodig, stil te worden zo je wilt. Alle beweging stoppend is de complete beweging. Laat alles natuurlijkerwijs wegvallen, schrijft Sengcan. Laat het betijen, laat alles wat je vindt, voelt en denkt los en…kijk opnieuw. Dat opnieuw kijken wil zeggen: wat is er los van wat ik ervan vind aan de hand? Kan ik er vrijer naar kijken, kan ik met beginners mind kijken? En dan…aan de slag. Doe wat je doet met aandacht, zorg goed voor je zorgen, evalueer niet te uitgebreid en wees voorbereid dat de cyclus pas stopt als je gestorven bent. En daar ben ik zelfs niet zeker van…

Martin Myoki Pol