Hara en aanwezigheid
– Een kluizenaar, Hakuyushi genaamd, geeft Hakuin onderricht over innerlijk schouwen –
Een ander, de grote priester Hakuun, onderwees: “Ik laat mijn ziel altijd vol worden in mijn buik, en dat is mijn Weg om anderen van dienst te zijn, ze op de juiste manier te beïnvloeden en mijn gasten te ontvangen. Op die manier kan ik mij eindeloos vrij bewegen in de kleine en grote situaties waar ik bij betrokken ben. En hoe ouder ik word, hoe nuttiger deze methode blijkt.”
[…]
“Men moet alleen eten als men honger heeft, maar voordat men geheel voldaan is, moet men ophouden met eten. Men moet gaan wandelen totdat de buik leeg is, en als dat gebeurd is, moet men naar een stille kamer gaan, zich op de juiste manier neerzetten, en dan zwijgend zijn uitademingen tellen, tot tien, tot honderd en dan tot duizend. Dan wordt het lichaam zo onwankelbaar vast, de ziel zo stil en rustig als een lege hemel. Als men langer in deze toestand blijft, houdt langzamerhand het ademen op, en komen het uitademen en inademen tot stilstand. Er is alleen de adem.
Uit K. Von Durkheim – hara; Hakuin – Yasenkanna (allerlei geschiedenissen, verteld tijdens een nachtelijke boottocht)
March 17, 2020
Teisho: Hara en aanwezigheid
Leven vanuit hara vergt oefening omdat we steeds vergeten dat hara bestaat. Door hara te oefenen creëren we de mogelijkheid ons het bestaan van hara te herinneren. Wat we ermee opschieten? Te leven vanuit hara, of met hara. Wat we ermee opschieten, is misschien de verkeerde vraag. Want eenmaal contact gelegd met het grotere-dan-ik-dat-ik-altijd-bij-me-draag, wil je als het goed is niets liever dan te leven vanuit hara. Leven vanuit hara geeft verheldering van wat er gaande is.. Niet zozeer in de zin van precies weten hoe de vork in de steel zit, veel meer is er een weten zonder analyse. Het is de ervaring van ruimte. Het is zijn.
Wanneer iets je herinnert heeft aan het bestaan van hara, is er directe aanwezigheid. Je drijft mee met een gedachtestroom en plotseling herinnert iets je aan de mogelijkheid van hara. Je legt aandacht in je onderbuik door een lichte spanning aan te brengen, een zeer losse spanning, en je wordt je gewaar van de adem. En dan, is er alleen maar dit. Er is alleen de adem, er zijn geluiden, er zijn gedachten, er is een lichaam en er zijn allerlei gevoelens te bespeuren. Al dit wat gaande is, is er tegelijkertijd. Los van wat ik wil of moet. Het ik als waarnemer is even wandelen.
Aandacht, aanwezigheid, opmerkzaamheid, gewaarzijn en hara zijn allen aanduidingen hiervoor. Woorden kunnen tot gevolg hebben dat we denken dat deze aanduidingen een toestand beschrijven, die je hebt of niet hebt. En dat je deze toestand ook kunt verwerven of kunt verliezen. Aardig is, vind ik, om je te bedenken dat aanwezigheid ook bestaat wanneer je niet opmerkzaam bent. Aanwezigheid is onze natuur, en dat kun je niet verliezen. Je kunt het dus ook niet verwerven, juist omdat het er altijd is. Je gewaar zijn van hara is evenmin een voorwaarde voor aanwezigheid. Hara is aanwezigheid en aanwezigheid is hara. Er is geen onderscheid.
Het enige wat we kunnen doen, is de kans op de herinnering aan de aanwezigheid zo groot mogelijk te maken. Door thuis ook aan zazen te doen, door in een doorgaande groep te zitten, door een zenboek, of ander boek dat hierop duidt, te lezen, door te buigen, door in kinhin naar een sollicitatiegesprek te lopen of door een tijdje naar wat scharrelende kippen te kijken. Ineens daagt het je, er is wat anders gaande dan mijn gedachtewereld alleen. En dan…is er zomaar aanwezigheid. Of beter verwoord misschien: je bent de aanwezigheid die je al was.
Hoe oefen je iets dat er al is? Je zou het oefenen van hara en aanwezigheid, van het innerlijke schouwen zoals de kluizenaar Hakuin in het citaat uitlegt, kunnen vergelijken met leren fietsen, of piano leren spelen. Je kunt al fietsen, maar je moet het alleen nog even leren. En dat kost tijd, inspanning, moeite, vallen en weer opstaan. Maar direct nadat je aanwezig bent, is het alsof je nooit weggeweest bent. Wat ook klopt. Het voelt als thuiskomen, als rust, als niets meer willen: het is goed zoals het is. Ook al is het slecht zoals het gaat, met hara is dit goed zoals het is. Te ervaren wat er is, nog voor het handelen, is hara is aanwezigheid.
Martin Myoki Pol
